Bij sommige kinderen en jongeren wordt hun denken grotendeels beheerst door de angst om te dik te zijn. Wanneer zij daarom niet of nauwelijks eten, is de kans groot dat ze lijden aan een eetstoornis.
Waar heb je last van?
Naast niet of nauwelijks willen eten, kun je verschijnselen hebben als: eten weer uitbraken, extreem veel lichaamsbeweging of andere pogingen om lichaamsgewicht kwijt te raken. Als je eraan lijdt, meen je meestal dat het nog wel meevalt. Je wilt er ongestoord mee doorgaan. Wanneer ouders, vriendinnen of de huisarts ontdekken waar je mee bezig bent, worden ze erg ongerust. Terecht. Als je lijdt aan een eetstoornis lukt het je vaak niet meer om je lijngedrag nog zelf te stoppen. De kans bestaat dat je tenslotte vanwege uitputting en uithongeringverschijnselen in het ziekenhuis moet worden opgenomen.
Er zijn twee soort eetstoornissen
Anorexia nervosa
De naam anorexia nervosa (verkort tot anorexia) betekent letterlijk 'gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken'. Deze naam is eigenlijk misleidend. De patienten die hieraan lijden, hebben geen gebrek aan eetlust hebben, maar proberen juist doelbewust hun eetlust en hongergevoel te onderdrukken. Anorexia zou eigenlijk beter 'magerzucht' of 'lijnziekte' genoemd kunnen worden. De patienten hebben namelijk een onweerstaanbare drang om af te vallen. Ze zijn er als het ware aan verslaafd en gaan ermee door, zelfs als zij al sterk zijn vermagerd.
Boulimia nervosa
Boulimia nervosa (verkort tot boulimia) betekent letterlijk 'eetlust als een os door nerveuze oorzaken'. Ook deze naam klopt niet helemaal. Er is namelijk sprake van eetbuien die worden afgewisseld met perioden van (bijzonder) matig eten. Bovendien hoeft het niet zo te zijn dat patiënten met boulimia een grote eetlust hebben voordat ze een eetbui krijgen. Het gaat om het eten, niet om het stillen van honger. De drang om te eten lijkt op een verslaving. Boulimia wordt dan ook wel eetverslaving genoemd.
Tijdens een eetbui worden grote hoeveelheden eten naar binnen gewerkt. De patienten hebben het gevoel dat zij de controle over hun eetgedrag kwijt zijn. Zij kunnen niet meer stoppen met eten. Het voedsel is dikwijls calorierijk en wordt vaak zonder proeven doorgeslikt. Meestal is het voedsel dat de patienten zich buiten de eetbuien om niet toestaan.
Men denkt vaak dat eetstoornissen komen door onze slankheidscultuur. Dat is echter niet de hoofdoorzaak. Een eetstoornis ontstaat door een samenloop van omstandigheden. Sommige kinderen of jongeren zijn er vatbaarder voor dan anderen. Zij hebben de gave om zich heel extreem op iets te kunnen richten. Of ze zijn gemiddeld wat angstiger dan anderen. Gecombineerd met nare ervaringen (zoals gepest worden, gezinsproblemen) kan dit er toe leiden dat ze het lijnen gaan zien als een uitweg voor hun gevoel van onzekerheid. Ze ervaren door het slagen van de lijnpogingen een vermeend gevoel van controle over hun leven. De controle die ze feitelijk juist zo missen.
Hoe vaak komt het voor?
Eetstoornissen zoals Anorexia en Boulimia komen voornamelijk voor bij vrouwen; ongeveer 5% van de patiënten is man. Anorexia komt voor bij 1,4 op de 1000 vrouwen. De schattingen voor boulimia zijn aanmerkelijk hoger: 4,5% van de vrouwen en 1,5% van de mannen zou hieraan lijden. Eetstoornissen ontstaan soms al voor het tiende levensjaar. De piek van anorexia nervosa is rond de veertien jaar, die van boulimia rond de zestien jaar. Ook op latere leeftijd kun je nog een eetstoornis krijgen. Zonder behandeling zou 10% van deze patienten uiteindelijk overlijden. Behandeling helpt gelukkig: 70 tot 80% van de eetstoornispatienten herstelt uiteindelijk volledig. Soms na een lang behandeltraject met veel ups en downs.
Wat lijkt erop maar is het niet?
Heel veel jonge mensen, vooral jonge meisjes, letten erg op hun uiterlijk. Ze zijn daarmee lang niet altijd tevreden. Daarom volgen ze soms tijdelijk een dieet of doen ze aan sport en beweging. Zolang je dit onder controle hebt, is er geen sprake van een eetstoornis. Dat wil zeggen het lijnen en sporten beheerst niet je hele dag. Je doet het niet in het geheim en je gewicht schommelt niet meer dan een paar kilogram.
Wat is er aan te doen?
Wat kun je zelf doen?
Durf te gaan praten met je ouders of huisarts.
Probeer je niet schuldig te voelen omdat je je omgeving al enige tijd misleid hebt. Je deed het immers omdat je bang was.
Wat kunnen ouders doen?
Let op wanneer uw kind maaltijden gaat overslaan met smoesjes, extreem beweeglijk is, urenlang huiswerk maakt, somber wordt of er slecht gaat uitzien. Ook wanneer u nooit eerder iets van problemen hebt gemerkt. Aarzel dan niet om een ernstig gesprek met haar te hebben. Ga desnoods samen naar de huisarts, ook als ze ontkent of tegenstribbelt.
Waaruit bestaat een behandeling?
Meestal is degene met een eetstoornis niet gemotiveerd voor een behandeling. Dat betekent dat het eerste doel van een behandeling is dat men haar ervan probeert te doordringen dat ze op de verkeerde weg is. Vervolgens moet ze hulp krijgen bij het stapsgewijs weer aanleren van normaal eetgedrag en het toewerken naar een gezond lichaamsgewicht. Dat gebeurt door voorlichting, gezinstherapie, groepstherapie of individuele therapie. Pas na enig lichamelijk herstel kan meer aandacht worden gegeven aan de achterliggende problemen. Bij ernstige ondervoeding helpen medicijnen meestal nauwelijks of niet. Het beste medicijn is voeding!
Bron: Accare, landelijk kenniscentrum kinder- en jeugdpsychiatrie